آئین شب یلدا در کرمان

دربزم وشب نشینی های شب های چله درگذشته یکی از شادی های مردم به “نواختن نی ” توسط افرادقهار و کارکشته بودکه با زدن نی
وخواندن اشعارمحلی “چاربیتو”لحظات رابه زیباترین شکل رقم می زدند.

الا نی زن بنازم من نی ات را
طلا ونقره گیرم پنجه ات را
طلا ونقره را قربی نباشه
شکرپاشون کنم ،گوشه لبت را

درکرمان بخصوص درگذشته گندم برشته یکی از آجیل های بسیارمفیدومهم سفره های مردم درشب یلدا وایام نوروز بود.
هنوزهم دربسیاری ازنقاط کرمان خصوصآ دررابر بافت این گندم برشته ازجایگاه خاصی برخورداراست ومزین کننده بزمهای پرشورشان می باشد
طریقه تهیه آن هم چنانچه شنیده ام
بانوان کرمانی مقداری گندم را دوروز می خیساندند
سپس آن ها را برروی تاوه “تووه” برشته می کردند
البته عده ای نیز،با کمی نمک گندم رامی خیساندند
تابهنگام برشته کردن نمک باصطلاح به خوردآن رودوطعمی خوشتر
پیداکند…‌
تنها به این علت می خیساندند که گندم نرم تر وتر د تر،شود،وبه اصطلاح کرمانی ها “سنگلکو” نباشند….وبه گندم برشتو معروف است

که به اون اصطلاحآ “گندم شیر”هم میگویند…
البته گندم شیرنوعی غذا هم محسوب می شود

درکرمان تنقلات وآجیل هاازآب ورنگ خاصی برخورداربودند.
چراکه همه دسترنج بانوانی خبره وکاربلدبود
که درطول سال آن هم با آداب وسلیقه ی خاصی اقدام به تهیه وتدارک آن می نمودند
تنقلاتی مانند نخود، کشمش،بادام،مویز،سنجد،بنه “پسته کوهی”،مغزگردو، پرترشاله “برگه قیصی وهلو”انجیرخشک،توت خشک،گندم برشته،تخم آفتاب گردان ” تخم جنو” تخم خیار “خربزه” تخم کدو ، تخم هندوانه، شاهدانه وجوزا قند

اصولآ کدبانوان کرمانی قبل ازفرارسیدن سرمای زمستان وآمدن شب چله
وسایل “شب چره” رامهیا می کردند.
به عنوان مثال خشکباری ازقبیل مویز، خرما، توت وبرگه هلو وقیصی را
را ازمیان میوه های سردرختی زیادرس جدانموده ودرمحلی مناسب
ویادرزیرنورخورشیدخشک می کردند.
برای تهیه ی جوزاقند نیز ابتدا هسته هلووپوست آن را جدانموده ، لابلای
آن یک عدد مغز گردو گذاشته سپس دولایه رابرروی هم می نهادند
ودرانتها مقداری شکر یا خاکه قند برروی سطح آن می پاشیدند
ودر معرض هوای آزاد خشک می کردند.
مسلمآ چنین میوه ای ازطعم ومزه خاصی برخورداربود.
بانوان کرمانی بجهت خوشمزترشدن آجیل پس از شستن به آن ها مقداری نمک وآبلیمو میزدند.
دراصطلاح اندکی نمک سود،نموده وسپس مبادرت به خشک نمودن می کردند که بدیهیست درچنین شرایطی برشته کردن آجیل باسهولت انجام می گرفت.

به قلم زهرا ایزدے پڗوهشگر فرهنگ عامه ڪرمان…✍️