هر انسان یک “کتاب شفاهی”ست که لازم است ورق بخورد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی لوار ما، در ابتدای نشست دکتر سبزه صادقی،مدیر انجمن فرهنگ عامه به اجرای بخش ” کتاب شفاهی ” در نشست های این تشکل فرهنگی ، هنری اشاره کرد و گفت : متاسفانه فرهنگ ما علی الرغم اینکه سابقه چند هزار ساله اختراع خط و کتابت را دارد و مسیر آفرینش کتاب و فرهنگ مکتوب را از الواح گلی تا نوشتن بر پوست حیوانات و تولید کاغذ از برگ گیاهان تا روزگار پساصنعت چاپ و امروز دارد اما عملکردش در این زمینه بیشتر بر فرهنگ شفاهی استوار بوده و هست.

وی افزود : نوشتن یادداشت های روزانه توسط افراد یک جامعه شکل دهنده تاریخ اجتماعی آن اجتماع است و هر شهروند با تجربه ی زیسته اش یک کتاب نانوشته است که ورق زدن آن کلی تجربه را منتقل خواهد کرد و ایجاد بخش “کتاب شفاهی” در همین راستاست .

روایت شاهنامه ، نگاهی به زندگی و آثار زنده یاد استاد علی علومی نویسنده و شاهنامه پژوه ، شعرخوانی حضار و اجرای موسیقی و نگاهی به تغذیه محلی بهاری از جمله برنامه های هشتادمین نشست انجمن فرهنگ عامه بود.

در ادامه پژوهش میدانی خانم *مهدیه عباس زاده* پیرامون “قارچ کوهی” که در این برنامه ارائه شد از نظرتان می گذرد .

*برداشت و شیوه ی تغذیه از قارچ کوهی در کرمان زمین*

فصل بهار و ماه اردیبهشت زیبایی‌های زیادی دارد.
اردیبهشت ماه استان چهارفصل و پهناور کرمان همه جایش دیدنی و سرشار از زیبایی و لطافت است.
کوهستان هایش در بهار از شهربابک و کوه پنج و چهارگنبد سیرجان و گوغر و خبر بافت گرفته تا رابر و هزار راین ، ساردوییه، دهبکری و رشته کوه کشیده شده جبالبارز تا بلوچستان همه و همه جلوه‌ای دلبرانه دارند و از هر وقتی دیگر جذاب‌ترند و علاوه بر حال و هوای دلچسب ، خوراکی‌های بی‌نظیری را نیز به ما هدیه می‌دهد که یکی از این خوراکی‌ها قارچ کوهی است که در گویش محلی به آن کغارک یا قغارک می گویند.

قارچ‌ها اصولاً زیر بته گیاهانی به نام پترک، گارچیک یا چویل، کما، کال، پیته کال(کال پیر) که تقریباً از یک خانواده هستند رشد می‌کنند که مردم بومی آنها را می‌شناسند و زیر بته این گیاهان به دنبال قارچ می‌گردند.
گاهی کنار این گیاه سنگ یا تخته سنگ کوچکی قرار دارد که مانع از بیرون آمدن قارچ به صورت عمودی می‌شود و زمانی که قارچ سر از زمین بیرون می‌آورد چون جایی برای رشد نداشته در راستای سنگ رشد می کند و شکل سنگ را به خود می‌گیرد و پهن می شود.

اصولاً اندازه قارچ‌ها از کوچک به بزرگ بین ۵۰ گرم تا ۲۵۰ گرم است ولی ممکن است قارچ بزرگتری هم رشد کرده باشد که تا ۶ کیلوگرم هم توسط افراد بومی پیدا شده است.

این هدیه طبیعت علاوه بر اینکه برای انسان‌ها غذای لذیذی است برای خرگوش و بز و میش کوهی و حتی گله گوسفند خوراکی خوشمزه به شمار می‌رود که اگر شکار کوهی قبل از انسان قارچ را پیدا کند آن را گاز می‌زند و می‌خورد گاهی اوقات نصف قارچ زیر سنگ است که وقتی توسط انسان‌ها پیدا می‌شود نصف آن گاز زده است.

کغارک اصولاً پس از بارش باران و زدن رعد و برق که به زبان محلی می‌گویند( استین) صدا داد یعنی رعد و برق زد سر از خاک بیرون می‌آورد و در کوه‌های هزار راین، ساردو ، سربیژن(کوه هزار تا در مزار) و مناطق سردسیری دیگر پیدا می‌شوند.
در لهجه ی محلی سیرجان به قارچ کوهی دنبلان می گویند و در جبالبارز علاوه بر کغارک ، به این خوراکی خوشمزه کلمپوک نیز گفته می شود و در جبالبارز جنوبی روستایی نیز به نام کغارکی وجود دارد.

باید خیلی دقت داشت و قارچ سمی را از غیر سمی تشخیص داد. قارچ های سمی زیر کلاهکشان سیاه است ولی غیر سمی ها سفید است و غیر سمی ها زیر بته هایی که نام برده شد رشد می کنند.

در اردیبهشت و فصل برداشت سبزی ها و خوراکی های بهاری کوهستان آقایان و خانم‌ها به صورت گروه‌های ۱۰ تا ۳۰ نفره به کوه مورد نظر می‌روند و در پایین کوه ساعت تعیین می‌کنند که چه زمانی اتمام گردش باشد و از همدیگر جدا می‌شوند و هر کسی به طرفی در کوه به دنبال قارچ می‌گردد آقایان در بالای کوه به دنبال قارچ و خانم‌ها در پایین و دامنه کوه به دنبال پیازچه کوهی که‌ در زبان محلی به آن پیازو می‌گویند روانه می شوند.
بعد از اینکه ساعت گردش تمام شد همه اعضای گروه در محلی که قرار گذاشته بودند جمع می‌شوند
اصطلاحی وجود دارد که می‌گویند فلانی چشم و دید ندارد یعنی اینکه قارچ به چشمش نمی‌آید و نمی‌تواند برای خودش قارچ جمع آوری کند به همین دلیل به خاطر همبستگی زیادی که بین اعضا وجود دارد هر کس هر مقداری که جمع آوری کرده باشد آنها را روی زمین می‌ریزد و قارچ ها را یکجا می کنند و به طور مساوی بین اعضای گروه تقسیم می‌شوند تا کسی که قارچ ندیده ناراحت و دلگیر نباشد و تحفه‌ای از کوهستان برای خانواده‌اش ببرد.

غذاهایی که می‌شود با این خوراکی خوشمزه درست کرد عبارتند: از قارچ و سیب زمینی، قارچ و کشک محلی، آبگوشت قارچ و …

بعد از اینکه قارچ ها به خانه آورده شد توسط بانوی خانه تمیز می‌شوند که کار دشواری است زیرا پر از خاک و گل هستند البته آقایان موقع پیدا کردن، با کارد یا چاقوی کوچکی که همراه خود دارند گل و خاک آن را پاک می‌کنند با این حال مقداری خاک یا گل یا تکه هایی از پیته کال به آن چسبیده است.
بعداز تمیز کردن به صورت نگینی آن را خرد کرده و با سیب زمینی نگینی و پیازو می‌پزند و کشک محلی را به آن اضافه کرده و غذای لذیذ قارچ کشک را درست می‌کنند همچنین آبگوشت قارچ طرفداران زیادی دارد.

در گذشته چون یخچال وجود نداشته قارچ را خشک می‌کردند و برای فصل سرما نگهداری می‌کردند و اگر سفت می‌شده آن را می‌کوبیدند و در غذا استفاده می‌کردند.
یکی دیگر از هدایایی که کوهستان به ما ارزانی داشته پیازچه کوهی است که خانم‌ها آن را با دقت زیادی از علف هرز جدا کرده به خانه می‌آورند. و پس از شستشو آن را خشک می‌کنند و به صورت پودری ر غذا استفاده می‌کنند و کرفس کوهی نیز مانند قارچ و پیازو خوراکی خوشمزه‌ای است که طرفداران خاص خودش را دارد برگ آن را به صورت جداگانه خشک کرده و استفاده می‌کنند و ساقه آن را یا به صورت خام مصرف می‌کنند یا طی فرایندی با آب شیرین می‌کنند و خورشت یا ماست کرفس درست می‌کنند
کرفس کوهی در کنار رودخانه‌ها و توی دره‌ها یافت می‌شود و عطر بسیار بی‌نظیری دارد.
طبیعت داشته‌هایش را بی‌منت بر ما ارزانی می‌دارد باشد که قدر بدانیم و در استفاده از آن به گونه ای رفتار کنیم که بتواند مدام خودش را بازسازی کند و دوام داشته باشد .