نشست فرهنگی و هنری ” درباره ی نی انبان “

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی لوارما، در این نشست که با حضور استاد بهرام مهربخش پیشکسوت نی انبان نوازی و موسیقی نواحی کشور برگزار شد ، دکتر سبزه صادقی ، شاعر ، پژوهشگر و مدیر انجمن فرهنگ عامه صحبت های خود را درباره ی نی انبان با خواندن شعری از لسان الغیب شروع کرد:
“مطرب عشق عجب ساز و نوایی دارد
نقش هر نغمه که زد راه به جایی دارد
عالم از ناله ی عشاق مبادا خالی
که خوش آهنگ و فرحبخش نوایی دارد”
وی در ادامه گفت : ساز نی انبان بی شک از اولین های بشر در این حوزه است ، بشری که از طبیعت برای دست ساخته هایش مدام الهام گرفته و می گیرد ، موسیقی را نیز از طبیعت که سراسر ریتم ، نوا و نغمه است گرفته است.

وقتی که نسیم در دل نیزاران می افتد و به خورد نی ها می رود نغمه ای حزن انگیز و طبیعی تولید می کند و گذشتگان این صدا را شنیده اند و نی را از نیستان جدا کرده تا از نفیرش مرد و زن بنالند و شیدایی درونشان را با رقصی چنان میانه ی میدان با زبان بدن به نمایش بگذارند

دکتر سبزه صادقی اضافه کرد: مارشال مک لوهان که نظریه مشهورش ‘ دهکده جهانی ” به وقوع پیوسته، نظریه ی دیگری دارد با عنوان ” امتداد” که هر پدیده ای امتداد چیزی دیگر است . مثلا لباس امتداد پوست است ، هواپیما امتداد پرنده است و ما در اینجا می بینیم که نی انبان و سرنا و در ادامه سایر سازهای بادی ادامه نی اند . برای نواختن نی نفس گیری های توام با نفس برگردان قدری دشوار است و بشر به فکر چاره افتاده و از پوست حیوانات منبع ذخیره هوا یعنی انبان را به آن اضافه می کند .

وی افزود : نی انبان از سه جز دهانی ، محفظه حفظ هوا و دسته تشکیل شده است که در قسمت دسته دو نی موازی قرار می گیرند و با موم محکم می شوند ، نوازنده از قسمت دهانی پوست را از هوا پر می کند و با انگشت ها توسط دسته می نوازد و جریان هوا توسط فشار به محفظه از ناحیه آرنج ها به دسته فرستاده می شود .

وی فراوانی حضور نی انبان را در فرهنگ موسیقایی ایران کنونی بیشتر در نوار حاشیه خلیج فارس استان های خوزستان ، بوشهر ، هرمزگان ، کرمان و بخشی از بلوچستان ذکر کرد و گفت: در هند ، آفریقا، اروپا و به خصوص انگلیس و اسکاتلند انواع مختلفی از نی انبان نواخته می شود که در اسکاتلند هر ساله انگار برای نی انبان‌جشنواره ای جهانی برگزار می شود
هر چند برخی پژوهشگران معتقدند اسکاتلندی ها نی انبان را از رومی ها و رومی ها از ترکیه و ترکیه هم از ایران گرفته است و خاستگاه اصلی آن ایران است.

وی ضمن اشاره به فراگیر شدن بین المللی نی انبان در گذر زمان گفت : هر ساله ۱۰ مارس به عنوان روز جهانی نی انبان گرامی داشته می شود
و در ایران نیز در تاریخ ۲۲ مهر ۱۳۹۴ این ساز تحت عنوان ” مهارت ساختن و نواختن نی انبان در گستره ملی ” با شماره ۷۸۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

مدیر انجمن فرهنگ عامه خاستگاه این ساز را طبق شواهد باستان شناسی، ایران ذکر. کرد و گفت : پژوهشگران و فعالان موسیقی بومی بوشهر بیشترین تلاش را برای ترویج و مانایی نی انبان انجام داده اند که در این میان نام استادان گرامی محسن شریفیان و محمدرضا بلادی بیشتر به چشم می خورد .
وی در ادامه گفت : وجود ساز نی انبان در حجاری های باستانی طاق بستان کرمانشاه و همچنین در یک شی باستانی کشف شده در خوزستان کنونی از دوره ایلامی ها قدمت این ساز را در فرهنگ موسیقیایی ایرانیان به قرن ها پیش می برد .

وی همچنین گفت ؛ در دو اثر از نقاشی های رضا عباسی نقاش معروف عهد صفوی نیز نی انبان خودنمایی می کند .
وی ضمن اشاره به حضور نی انبان در ادبیات قدیم ایران گفت : شاعرانی مثل منوچهری دامغانی و مولانا از نی انبان کارکرد شاعرانه گرفته اند که از جاری و ساری بودن این ساز در زیست فرهنگی آن زمان حکایت دارد
دکتر سبزه صادقی با خواندن چند بیت از دیوان شمس برای گفته اش شاهد مثال آورد؛
پرده بردار ای حیات جان و جان افزای من
غمگسار و همنشین و مونس شب‌های من
ای شنیده وقت و بی‌وقت از وجودم ناله‌ها
ای فکنده آتشی در جمله ی اجزای من
در صدای کوه افتد بانگ من چون بشنوی
جفت گردد بانگ کُه با نعره و هیهای من
همچو نای‌انبان در این شب من از آن خالی شدم
تا خوش و صافی برآید ناله‌ها و وای من
زین سپس انبان بادم نیستم انبان نان
زان کازاین ناله است روشن این دل بینای من”

وی در ادامه صحبت هایش به جشنواره بین المللی نی انبان در اسفند ماه ۱۳۹۹ در جزیره کیش اشاره کرد و گفت: این جشنواره با دبیری استاد فواد توحیدی کرمانی برگزار شده است و بی شک برگزاری چنین جشنواره هایی نقش به سزایی در ترویج و همراه کردن نسل های جدید با این ساز دلنشین بومی و گسترش گردشگری هنری ایفا می کند

در پایان این نشست که با اجرای استاد بهرام مهربخش همراه بود ، به پاس یک عمر ترویج فرهنگ شادمانه زیستن از ایشان تجلیل شد.

استاد بهرام مهربخش متولد ۱۳۳۹ آبادان است و تا کنون در جشنواره های زیادی حضور داشته است و همکاری مداوم با مانایاد محمود جهان از جمله فعالیت های ماندگار ایشان در حوزه نی انبان نوازی ست که در حافظه و ذائقه هنری ایرانیان رسوب کرده است.