چرایی شکل گیری شاهنامه

شور بختانه ایران درقرن سوم و چهارم به شدت آسیب پذیر شده بود
هر قسمتی از کشور در دست گروهی قرار گرفته بود و غارت ایران هدف نهایی تمامی چپاولگران بود،آنچنان بی سامان بود که اقشار ضعیف نیز قصد تصاحب بخشی از کشور را داشتند
تاریخ اجتماعی عهد سامانی،تفکرات آزاد اندیشی نمود بارزتری نسبت به دیگر زمانها داشت، وبراستی فردوسی در سایه این آزاد اندیشی و آزادی‌های فکری معیارهای گوناگونی را برای یک حکومت مطلوب بازنمایی کرد،وبا بیان کاستی ها و نقاط قوت حکومت های ایران در دوره های گوناگون درسهای عملی و کاربردی را برای شاهان زمان خود و البته زمامداران آینده شرح داد،هر چند که خردورزی در این اعصار مورد حجمه وکینه قرار گرفته بود.
خرد در شاهنامه اولین و بهترین آفریده الهی مطرح شده و دارای ثمرات و دستاوردهای زیادیست که عدالت مهمترین آنهاست،
ومهمترین سوالی که فردوسی از خود و دیگر بزرگان از شهرستانهای سیستان ،نیشابور،هرات،توس) که دست یاری به سویشان برده این بوده است،
////
بپرسیدشان از کیان جهان
وزان نامداران فرخ مهان
که گیتی به آغاز چون داشتند
که ایدون به ما خوار بگذاشتند
//////
بنظر می‌رسد که فردوسی با توجه به دیدگاه اومانیسمی وانسان دوستانه خودخواسته که علل وچگونگی فروپاشی ایران را تحلیل و در بخشهای مختلف اسطوره ای پهلوانی و تاریخی مطرح کند تا با یک نگاه جهان شمول با اندیشه های ظلم ستیزانه وعدالت خواهانه مدینه ی فاضله ای را ترسیم کند که با پایه ریزی یک سیاست عدالت خواهانه کشور را به سمت رشد و بالندگی سوق دهد و پارس را از دست چپاولگران وغارتگران ستمگررهانده و با محوریت وبینش خردگرایانه واخلاق منشانه،زنده وپویا نگه دارد…
ز ما باد بر جان آنکس درود
که داد و دهش باشد تار وپود
وبدرستی که این پادشاه سخن نظمش سپاهیان درکشور شاهنامه، توانسته رسالت خویش را پیروز مندانه بر تخت شاهی بنشاند،پس بر تعهدی بس سنگین بر دوش ماست تا برای استواری وپویایی کشور خویش بکوشیم وجوانان را در این راستا آموزش دهیم.وکتاب شاهنامه که به واقع سیاست نامه،نامه ناموران است را خوب بشناسیم پدر عمل پیاده کنیم…..
فریدون فرخ فرشته نبود
ز مشک و عنبر سرشته نبود
ز داد و دهش یافت اونیکویی
تو داد و دهش کن فریدون تویی
/////

دکتر فریبا دانشور